Ostatnie wpisy
Pojęcie stresu jest dziś znane powszechne. O stresie słyszymy w wielu kontekstach m.in. wykonywanej pracy, bycia rodzicem/opiekunem, sytuacji społecznej i politycznej, zdrowia somatycznego i psychicznego. Potocznie stres rozumiany jest jako stan odczuwanego napięcia, zdenerwowania, poczucia zagrożenia, niepewności, który jest odczuwany emocjonalnie (stan opisywany jako zdenerwowanie, niepokój) oraz w ciele (np. drżenie rąk, potliwość). Istnieją różne rodzaje stresu np. stres ostry (krótkotrwały) i przewlekły. Wyróżniamy także eustres i dystres. Eustres jest to pozytywny stres (tak, istnieje również stres pozytywny), taki który motywuje, jest pomocny w pokonywaniu trudności, dążeniu do osiągnięć. W niniejszym artykule natomiast zajmiemy się dystresem czyli stresem szkodliwym, prowadzącym do negatywnych skutków dla zdrowia i funkcjonowania.
Badacze tematu za najbardziej stresujące wydarzenia uznają m.in. śmierć współmałżonka, rozwód, separację, pobyt w więzieniu, śmierć członka rodziny, własną chorobę lub kalectwo, utratę pracy, ciążę, zmianę statusu majątkowego[1]. Oczywiście reakcja na wydarzenia stresowe jest zależna od indywidualnych czynników osoby. Ważne tu jest pojęcie odporności psychicznej (rezyliencji), której poziom jest indywidualny. U jednej osoby utrata pracy może spowodować kryzys, a u drugiej osoby takie wydarzenie może wywołać zaledwie lekkie napięcie.
Jak wspomniano wcześniej stres ma wiele negatywnych skutków dla zdrowia psychicznego, fizycznego oraz zachowania. Konsekwencje dla zdrowia psychicznego to m.in. objawy depresyjne, lękliwość, nerwowość, napięcie. Konsekwencje związane z zachowaniem to np. nadmierna ruchliwość, wycofanie z kontaktów społecznych, angażowanie się w czynności zastępcze (są to zachowania, które ktoś podejmuje, kiedy nie jest w stanie zmierzyć się z jakąś sytuacją stresową, mogą to być np. zakupy, kontakty towarzyskie, oglądanie telewizji). Stres odczuwany przez dłuższy czas jest szczególnie szkodliwy dla zdrowia fizycznego, może przyczynić się do obniżenia odporności, nadciśnienia tętniczego, zawału mięśnia sercowego, choroby wieńcowej[2]. Pacjenci przeżywający sytuacje stresowe często wskazują na problemy żołądkowo-jelitowe, bóle głowy, ogólne osłabienie.
Może być tak, iż osoba, która funkcjonowała społecznie i zawodowo bardzo dobrze, może zostać w krótkim czasie „wyjęta” z typowego życia z powodu skutków stresu (np. nawracających biegunek, bólów głowy, lęków), do tego często dochodzi obawa o swoje zdrowie np. podejrzenie, że choruję na coś poważnego – bywa tak, że trudno jest odróżnić jakie reakcje są skutkiem stresu, a jakie konsekwencją chorób somatycznych. Dlatego warto być uważnym na siebie i swoje reakcje, a w sytuacji utrzymującego się stresu, zgłosić się po pomoc do lekarza pierwszego kontaktu, psychiatry (pamiętaj, że do psychiatry nie potrzebujesz skierowania) , terapeuty, psychologa. Jeśli trudno jest poprosić o profesjonalną pomoc, można na początku poprosić o wsparcie kogoś bliskiego, kto pomoże nam w uzyskaniu dalszej pomocy. Oczywiście są również sposoby aby próbować radzić sobie ze stresem samodzielnie. Będzie to temat poruszony w kolejnych wpisach.
[1] Holmes TH, Rahe RH.: The social readjustment rating scale. Journal of Psychosomatic Research 1967; (11):213-218.
[2] Gajda, E., & Biskupek-Wanot, A. (2020). Stres i jego skutki. Aktywność fizyczna i problematyka stresu, 7, 84-93.